فرهنگ مفاهيم محيط‌زيست2
آتمسفر: به لايه هواي دور كرهٌ زمين مي‌گويند
كه ضخامت آن چند صدكيلومتر است. هر چه از سطح زمين بالاتر برويم از تراكم و غلظت
هوا كاسته مي‌شود ولي تا ارتفاع قريب به 100كيلومتر، اجزاي اصلي هوا ـ‌ازت،
اكسيژن، اندكي گاز آرگون و گاز كربنيك‌ـ تغيير مهمي نشان نمي‌دهند. تنها مقدار بخار آب خيلي متغير
بوده و با ازدياد فاصله از سطح زمين، كاهش مي‌يابد.
استروتوسفر: به آن بخش از آتمسفر گفته
مي‌شود كه در آن هواي قابل تنفس براي انسان وجود ندارد و دماي آن تقريباً ثابت و
برابر 55سانتيگراد زير صفر است.
تروپوسفر: در اين لايهٌ هوا كه حدود 12كيلومتر ضخامت دارد، هواي قابل
استنشاق وجود دارد (78درصد ازت، 21درصد اكسيژن، 0.93درصد ارگون و 0.03درصد گاز
كربنيك ولي دامنهٌ آن محدود است. در تروپوسفر، علاوه بر چهار گاز اصلي و بخار آب،
گازهاي ديگر از قبيل نئون، هليم، كريتون، متان، اكسيدهاي ازت، هيدروژن، و كسنون
نيز وجود دارد. تغييرات مهم اقليمي در اين بخش از آتمسفر پيدا مي‌شود. نسبت ضخامت
اين لايهٌ حياتي هواي محدود به كرهٌ زمين ـ در مقام مقايسه ـ مانند پوستهٌ سيب است
به خود آن. همين لايهٌ هواي محدود و در عين حال زندگي‌بخش، در معرض انواع
آلودگيهاي ناشي ازفعاليتهاي صنعتي و مصرفي بشر قرار گرفته و آسيبهاي جدي ديده است.
هيدورسفر: مجموعهٌ تمام آبهاي موجود
در كرهٌ زمين را هيدروسفر مي‌نامند كه از آب اقيانوسها، رودها و درياها و درياچه‌ها،
يخ و برف، منابع زيرزميني و آب موجود در آتمسفر تشكيل شده است.
پدوسفر: پدوسفر يا پوشش خاكي زمين را بايستي
محل در هم آميختن آتمسفر و هيدروسفر دانست. خاك محصول دگرگوني است كه مواد آلي و
معدني در طول زمان درازي پيدا مي‌نمايند. سنگها و صخره‌ها مواد اوليه توليد خاك
هستند. تخريب فيزيكي، تحت‌تأثير عوامل اقليمي چون سرما و گرما و درجه متفاوت
انقباض و انبساط بيرون و درون سنگ، شكافهايي در سطح صخره‌ها ايجاد كرده رفته‌رفته
آنها را خرد مي‌كنند. با گذشت زمان سنگهاي مادر پوشش قطوري از خرده‌سنگها پيدا مي‌كنند
كه به‌طور مداوم تحت‌تأثير آب، اسيدهاي حلال، بازها و… دگرگون و ريزتر مي‌شوند و
به نوبهٌ خود به محيط رُستن و زيستن موجودات تازه‌يي تبديل مي‌گردند. تأثير
درازمدت اين موجودات زنده ـ‌ميكرو‌ارگانيسمها، گياهان پست و…ـ و تداوم فعل و
انفعالات عناصر اقليمي، سرانجام به پيدا شدن لايهٌ خاكي زمين مي‌انجامد. با پيدايش
گياهان علفي، بوته‌يي، درختچه‌ها و غيره، خاك پوششي از لاشبرگ يا هوموس مي‌يابد كه
منبع قوت و ثروت اصلي آن را مي‌سازد.
ساختمان خاك: خاك به‌طور كلي، از بخشهاي
هوا، مايع و جامد تشكيل شده است. مقدار هوا و آب موجود در خاك با يكديگر نسبت عكس
دارند. در خاكهاي خشك، حجم فضاي آزاد خاك تنها به‌وسيلهٌ هوا پر شده، حال آن‌كه در
خاكهاي خيس، مقدار هواي موجود در خاك به حداقل تنزل يافته است. عناصر اوليهٌ هواي
خاك، همان اجزاي متشكلهٌ آتمسفر مي‌باشند، منتها نسبت آنها فرق مي‌كند. مقدار
اكسيژن خاك خيلي كمتر از اكسيژن آتمسفر است، ولي در مورد گاز كربنيك رابطه برعكس
است. ميان اجزاي هواي خاك و آتمسفر مبادله انجام مي‌گيرد، مگر آن‌كه خاك يخ ببندد
يا سطح فوقاني آن از آب اشباع شود. شدت مبادلهٌ هوا در درون خاك، از سطح به عمق،
به‌علت وجود نيروي اصطكاك، پيوسته كاهش مي‌يابد. از اين‌رو مقدار گاز كربنيك در
طبقات تحتاني خاك همواره بيشتر و مقدار اكسيژن كمتر است.
مهمترين منابع آب خاك عبارتند از بارش وآبهاي زيرزميني. نمكهاي
بااهميت كه ارزش كودي دارند، مانند سولفاتها، كلريدها و كربناتها،در آب حل شده به
خاك رسوخ مي‌كنند.
در اثر تبخير آب ِ خاك، حركت آب از طبقات زيرين به سمت بالا
صورت مي‌گيرد و در اين حالت، نمكهاي محلول در آب نيز، با اين جا به جايي، به سطح
بالا منتقل مي‌شوند و در صورت تبخير شديد آب، چون پوششي از نمك يا آهك و… روي خاك
قرار مي‌گيرند. گاه اين لايهٌ نمكي به‌قدري زياد مي‌شود كه سطح خاك را مسدود كرده،
مبادله با هوا را غيرممكن مي‌سازد. بخش جامد خاك، شامل مواد آلي موجود در آن نيز
مي‌باشد. اين مواد آلي از اعضاي خشك‌شدهٌ گياهان، انواع قارچها و اجساد جانوران
خاكزي و غيره تشكيل شده‌اند.
براساس مفاد كنوانسيون، در هريك از كشورهاي عضو، ادارهٌ
مستقلي در جهت اجراي مقررات كنوانسيون و
نظارت بر تجارت گونه‌هاي مشمول ضمائم كنوانسيون و ارتباط با دبيرخانه تشكيل مي‌شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر